Fri, 19 April 2024
Your Visitor Number :- 6984284
ਉੱਨੀ ਸੌ ਚੁਰਾਸੀ: ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤੇ ਲੇਖ ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ
Posted on:- 25-08-2018
-ਯੋਗੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ
ਸਾਲ 2017,
ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਪੰਨੇ-127
ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲੁਧਿਆਣਾ
ਪੰਨੇ-127
ਉੱਨੀ ਸੌ ਚੁਰਾਸੀ, ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਸਾਕੇ ਨੀਲੇ ਤਾਰੇ ਬਾਬਤ ਲਿਖੀਆਂ ਅੱਠਤਾਲੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਵੀ ਨੇ ਜੂਨ ਤੋਂ ਨਵੰਬਰ 1984 ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀਆਂ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀਆਂ ਫੇਰੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਲਿਖੀਆਂ ਸਨ।ਹੁਣ ਜਾਹ ਕੇ ਇਹਨਾਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਸੁਧ ਪਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਤੇ ਸੰਪਾਦਨ ਦਾ ਕਾਰਜ ਨਿਭਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਆਈ ਹੈ।ਜਿਸਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਛਪਵਾਇਆ।ਹਥਲੀ ਲਿਖਤ ਉਨੀ ਸੌ ਚੁਰਾਸੀ: ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤੇ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨਾ ਕਾਲੇ ਨਾਗ ਨੂੰ ਛੇੜਨ ਦੇ ਤੁਲ ਹੈ। ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਰਾਪੀ ਹੋਈ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਰਾਪੇ ਹੋਏ ਲੋਕ ਹਾਂ।ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਦੁਰਅਸੀਸਾਂ ਦੇ ਘਾਉ ਮੁੜ-ਮੁੜ ਹਰੇ ਹੋਣ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਹੈ।ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਕਦੇ ਸੁੱਖ ਨਹੀਂ ਡਿੱਠਾ, ਸਿਵਾਇ ਉਨੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਦੇ ਜਦ ਪੰਜਾਬੀ ਆਪਣੀ ਹੋਣੀ ਦੇ ਆਪ ਮਾਲਿਕ ਸਨ। ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਬੜੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਧ੍ਰੋਹ ਹੋਏ।ਸੰਨ ਸੰਤਾਲੀ ਦਾ ਉਜਾੜਾ ਤੇ ਚੁਰਾਸੀ ਦਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ-ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਦੁਖਾਂਤ ਹਨ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਖਾਂਤਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਹੱਥੀ ਵਾਹੀ ਜਾਂ ਖਿੱਚੀ ਤਸਵੀਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ।ਹੁਣ ਲੋਕਗੀਤ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ।ਸੰਨ ਸੰਤਾਲੀ ਦਾ ਕੋਈ ਲੋਕਗੀਤ ਨਹੀਂ, ਚੁਰਾਸੀ ਦਾ ਤਾਂ ਕੀ ਬਣਨਾ ਸੀ।
ਸਾਕੇ ਨੀਲੇ ਤਾਰੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖੀਆਂ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਮੁੱਲ ਝਲਕਦਾ ਹੈ।ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਸਾਕੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਲਕੀਰ ਖਿੱਚੀ ਗਈ ਕਿ ਕੌਣ ਕਿਹੜੇ ਪਾਸੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ? ਇਹ ਉਹ ਦੌਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਆਪਦੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਅਖਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਹਿੰਦੇ-ਕਹਾਉਂਦੇ ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਦਾ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤ ਰੰਗ ਉਘੜ ਆਇਆ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਦੌਰ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਚੰਦਨ ਆਪਣੀ ਪੋਥੀ ਲਿਖਤ ਪੜਤ ਵਿੱਚ ਇੰਝ ਖਿੱਚਦਾ ਹੈ: "ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਬੋਲਦਾ ਹੈ:ਯਥਾਰਥ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ। ਜੋ ਨੱਸ ਗਏ ਉਹ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਨਹੀਂ ਸਨ।ਉਹ ਬਾਹਮਣ ਸਨ।ਈਸਾਈ ਤੇ ਮਜ਼ਹਬੀ।ਸ਼ਾਇਰ ਵੀ ਲੀਡਰਾਂ ਵਾਂਗ ਯਥਾਰਥ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਸੰਕਟ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਬੋਗਸ ਹੈ। ਦਾਨੇ-ਬੀਨੇ ਦਸਦੇ ਹਨ-ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਇੰਡਸਟਰੀ ਹੈ ਨਹੀਂ।ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਲੰਙੜਾ ਹੈ।ਖੇਤੀ ਘਾਟੇ ਵਾਲਾ ਸੌਦਾ ਹੈ।ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਸੁੰਗੜ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਇਹ ਕੰਗਾਲ ਹੋ ਰਹੇ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਤਕੜੇ ਜੱਟਾਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਲੜਾਈ ਸੀ। ਦਲਿਤ ਕਹਿੰਦੇ ਸੀ-ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ: ਜੱਟਸਤਾਨ।ਪੁਲਸੀਆ ਕੰਵਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਦੱਸਦਾ ਸੀ:ਇਹ ਜੱਟਾਂ-ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਹੈ। ਇਹਨੂੰ ਕੋਈ ਜੱਟ ਹੀ ਸਮਝ ਸਕਦਾ।"
ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਆਪਸੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਬਹਿਸ ਤਾਂ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੰਨ ਉੰਨੀ ਸੌ ਪੰਜਾਹਾਂ ਦੀ ਚਲਦੀ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਸਿਆਸੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੇ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਭੁਲੇਖਾ ਆਖਿਆ ਹੈ।ਸੁਰਜੀਤ ਹਾਂਸ ਦਾ ਖਿਆਲ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਐਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ ਕਿ ਸਾਡੀ ਪਕੜ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀਆਂ।ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਸਾਕੇ ਬਾਰੇ ਇਸ ਦੌਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮਿਸਾਲੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ-ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਦੇ ਮੇਲੇ (ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ) ਕਾਨ੍ਹੀ (ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼)
ਕੀ ਕਾਰਨ ਰਹਿ ਹੋਣਗੇ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੱਡੇ ਤਵਾਰੀਖ਼ੀ ਦੁਖਾਂਤਾ ਬਾਰੇ ਉੱਤਮ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨਾ ਲਿਖ ਹੋਈਆਂ? ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥਲੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਚਿੰਨਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਪਹਿਲਾ ਇਹ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਤੇ ਤਵਾਰੀਖ਼ੀ ਵਾਕਿਆਤ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣੀ ਡਾਢੀ ਔਖੀ ਹੈ। ਇਹਦਾ ਹਰਫ਼-ਏ-ਆਖ਼ਿਰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਕਾਰਜ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ 'ਲਾਹੌਰ ਸਹਰ ਜ਼ਹਰ ਕਹਰ ਸਵਾ ਪਹਰ' ਲਿਖ ਕੇ ਤੇ ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਪੰਨ ਕਰ ਗਏ ਸਨ। ਦੂਜੀ ਔਖਿਆਈ ਹੈ-ਪੰਜਾਬੀ ਬਤੌਰ ਕੌਮ ਦੇ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸੰਨ ਸੰਤਾਲੀ ਤੇ ਸੰਨ ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਤਵਾਰੀਖ਼ੀ ਦੁਖਾਤਾਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਜੋਗੇ ਨਹੀਂ ਹੋਏ।ਸੰਤਾਲੀ ਦੇ ਸਾਕੇ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਆਪ ਹੀ ਦੋਸ਼ੀ ਹਨ। ਅਸਾਂ ਰਲ ਕੇ ਫਾਹਾ ਲੈ ਲਿਆ।ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਉਸ ਦੌਰ ਦੀ ਕੋਈ ਉੱਤਮ ਰਚਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।ਸੰਨ ਚੁਰਾਸੀ ਸੰਨ ਸੰਤਾਲੀ ਦਾ ਵਧਾਅ ਸੀ। ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨੀ ਆਪਣੀ ਕਥਨੀ ਤੇ ਕਰਨੀ ਨਾਲ ਜੋ ਸੰਨ ਸੰਤਾਲੀ 'ਚ ਹੋਇਆ, ਉਹਨੂੰ ਸਹੀ ਸਾਬਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਵੀ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵੀ ਇਹੋ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ "ਸਾਕੇ ਨੀਲੇ ਤਾਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਅੰਤਰਮਨ ਵਿੱਚ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੇ ਫੋੜੇ ਦੇ ਬੀਜ ਬੀਜੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ।"
ਆਪਣੀ ਆਤਮ ਕਥਾ ਚੋਲਾ ਟਾਕੀਆਂ ਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਸਾਕੇ ਬਾਰੇ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ "ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਨੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਤੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਉੱਪਰ ਵਾਰ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਚੇਤਨ ਨੂੰ ਉਕਸਾਇਆ ਸੀ।" ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਨ ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਸਾਕੇ ਨੂੰ 'ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਅਤਿ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ ਆਖਿਆ।ਏਥੇ ਸ਼ਬਦ 'ਪੰਜਾਬੀ ਅਚੇਤਨ' ਤੇ 'ਲੋਕ-ਇਤਿਹਾਸ' ਧਿਆਨਯੋਗ ਹਨ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਏਥੇ 'ਸਿੱਖ' ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ।
ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਾਕੇ ਨੀਲੇ ਤਾਰੇ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲਾ ਫੋੜਾ ਲਾਇਲਾਜ ਨਾਸੂਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਰਿਸਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਮਿੱਥਕ ਸਿਰਜਿਆ ਹੈ।ਕਿਉਂਕਿ "ਇਹ ਨਿਰੋਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੈ। ਜਿਸਨੇ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਕਰੁਣਾ, ਭੈ ਅਤੇ ਕਚਿਆਣ ਦੇ ਰਲੇ-ਮਿਲੇ ਚਿਤਰ ਬਣ ਕੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣਾ ਹੀ ਹੈ।" ਇਸ ਨਾਸੂਰ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਧੁਰ ਸਾਡੇ ਜਾਤੀ (ਲੋਕ) ਅਚੇਤਨ ਵਿੱਚ ਹਨ।ਇਸ ਥਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ-ਧੁਰਦੇਸ।ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਧੁਰਦੇਸ ਦੇ ਕਈ ਨਾਂ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹਨ: ਨਨਕਾਣਾ, ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਦਾ ਹਲੀਮਪੁਰ, ਰਵੀਦਾਸ ਦਾ ਬੇਗ਼ਮਪੁਰਾ,ਕਬੀਰ ਦਾ ਅਮਰਪੁਰ, ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮ ਨਗਰ।ਸੰਨ ਚੁਰਾਸੀ ਵੇਲੇ ਧੁਰਦੇਸ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਆਘਾਤ ਨਨਕਾਣੇ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਆਘਾਤ ਸੀ। ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਵਾਸ ਧੁਰਦੇਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਿਤੇ ਹੈ।ਨਾਨਕਤਾ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਹੈ।
ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸਿਅਸਤ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਸੰਬੰਧ ਨੂੰ ਕਵੀ ਨੇ ਬੜੇ ਸੁਚੱਜ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਜੂਨ ਚੁਰਾਸੀ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਭਾਇਆ ਹੈ।ਕਿਸੇ ਦੀ ਕਰਨੀ ਅਸਾਂ ਭਰਨੀ /ਇਹ ਅਣਹੋਣੀ ਸਹੀਏ/ ਨਾ ਬੁੱਲ੍ਹਿਆ ਅਸੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ/ਨਾ ਅਸੀ ਇੰਦਰਾਂ ਵਾਲੇ।ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਮੰਨਤਾ ਦੀ ਆਹਲਾ ਮਿਸਾਲ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਪੋਥੀ ਵਿਚਲੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸਮੱਸਿਆ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਵੱਗਿਆ ਤੋਂ ਉਪਜੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੀ ਤਰੇੜ ਹੈ।ਜਿਸ ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਲੋਕਵੇਦੀ ਵੇਰਵਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਹਰਭਿਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਵਿਾਤਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਰਸਾਉਂਦਿਆਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ "ਉਹ ਜੋ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਾ ਸਿਫਤੀ ਚਿਹਰਾ ਵਿਗਾੜ ਰਹੇ ਸਨ।ਪ੍ਰਕਰਮਾ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਕਰਕੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦਾਗਦਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਾਤੀ (ਲੋਕ) ਅਵਚੇਤਨ ਉੱਪਰ ਸੱਟ ਮਾਰ ਰਹੇ ਸਨ।" ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਵੱਗਿਆ ਨੂੰ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਵੇਦੀ ਮਿੱਥਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਜਿਵੇਂ ਕੁਝ ਨਜ਼ਮਾਂ ਨੇ : ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਆਪਣਾ ਬਿਰਦ ਬਿਚਾਰੋ/ਆਪਣਾ ਹੀ ਜਨ ਆਪਣੇ ਹੀ ਘਰ/ ਗੈਰਾਂ ਵਾਂਗ ਨਾ ਮਾਰੋ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨੇ: ਕਿਸਮਤ ਮਤਰੇਈ ਧਰਤੀ ਪੁੱਤ ਮਰੇ ਨੇ/ਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਕ ਵੈਣ ਗਿਆ ਨਾ ਛੋਹਿਆ/ਮੋਢਿਆਂ ਵਾਲੇ ਭਾਈ ਕਿੱਧਰ ਗਏ ਨੇ/ਸਾਨੂੰ ਸਿਵਿਆਂ ਤੀਕ ਕਿਸੇ ਨਾ ਢੋਇਆ
ਉਪਰੋਕਤ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿਵਿਆਂ 'ਚ ਲੱਗੀਆਂ ਰੌਣਕਾਂ ਬਾਰੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ ਦੀ ਨਾਵਲ ਏਕ ਚਾਦਰ ਮੈਲੀ ਵਿਚਲੇ ਕਬੂਤਰਾਂ ਦੀ ਜੋੜੀ ਨੂੰ ਡਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।ਚੰਦਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਦਰਾ-ਜੈਲ ਸਿੰਘ ਤੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਦੀਆਂ ਲਾਈਆਂ ਰੌਣਕਾਂ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਜਿਹਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਰਹਿੰਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤਾਈਂ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣ ਲੱਗੇ।ਇਸ ਵੇਲੇ ਨੇਕੀ ਤੇ ਬਦੀ ਦਾ ਫਰਕ ਮਿਟ ਚੁੱਕਾ ਸੀ।ਸੱਤੇ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।ਵਿਚਾਲੇ ਘਾਣ ਨਿਰਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਹੋਇਆ, ਰੋਸ ਉਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹੈ।ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ "ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਦੋ ਨਾਮਵਰ ਹਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਤਾਂ ਨਮਿਤ ਕਾਰਨ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਅਸਲ ਕਾਰਨ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਜਾਤੀ ਅਚੇਤਨ ਸੀ ਤੇ ਜਾਤੀ ਅਚੇਤਨ ਉੱਪਰ ਕਿਸ ਦਾ ਵੱਸ ਚਲਦਾ ਹੈ?
ਲੋਕ ਮਨਾਂ ਦੇ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਟਿਕੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਕਵੀ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਖੂਬੀ ਵਰਤਾਇਆ ਜਿਵੇਂ- ਮਾਏਂ ਮੈਨੂੰ ਅੰਬਰਸਰ ਲੱਗਦਾ ਪਿਆਰਾ, ਹਰਿਮੰਦਰ ਤਾਂ ਸਭ ਦਾ ਸਾਂਝਾ /ਹਿੰਦੂ ਪੇਕੇ ਮੇਰੇ ਸਿੱਖ ਸਹੁਰੇ ਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਹਿਮ ਤੇ ਸੰਕਟ ਭਰਪੂਰ 84 ਦੇ ਦੌਰ ਨੂੰ ਲੋਕਵੇਦੀ ਪਿਰਤ ਰਾਹੀਂ ਕਰਤੇ ਤੋਂ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਮੰਗੀ ਹੈ। "ਚਲ ਬੁੱਲ੍ਹਿਆ ਤੈਨੂੰ ਪਿੰਡੋਂ ਬਾਹਰ ਛੱਡ ਆਵਾਂ ਤੇ ਰਾਤ ਪਈ ਤਾਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਬੈਠੇ ਇਕੋ ਦੀਵਾ ਬਾਲ ਕੇ" ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਵਾਰ ਭੀੜ ਪਈ ਹੈ। ਇਸ ਦਰਦ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਲੋਕਵੇਦੀ ਪਿਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਮਿੱਥਕੀ ਰੱਬ ਨੂੰ ਆਵਾਜਾਂ ਦੇ ਕੇ ਕੋਲ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਜਿਵੇਂ ਨਾਨਕ ਖਸਮ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਰਾਂਝਾ ਪੰਜ ਪੀਰਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਉਂਦਾ ਹੈ; ਮਿਰਜਾ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਤਰਲੇ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਅਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਹਾਕਾਂ ਮਾਰਦੀ ਹੈ।
ਕਵੀ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਕਮਰਾਨ ਇਸ ਜੋਗਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਪਾਪ ਦੀ ਜੰਝ ਭਾਵੇਂ ਬਾਬਰ ਦੀ ਹੈ;ਭਾਵੇਂ ਇੰਦਰਾਂ ਦੀ;ਉਹਦੀ ਖਸਲਤ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੀ।ਅੰਤ ਨੂੰ ਇਕੋ ਹਸਤੀ ਆਦਿ-ਪੁਰਖ ਹੈ। ਜਿਹਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਿਆ; ਨਾਨਕ ਵੀ ਨਹੀਂ: ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੋ ਥੀਐ ਨਾਨਕ ਕਿਆ ਮਾਨੁਖ।।
ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਆਖਦੇ ਨੇ ਕਿ 1984 ਦਾ ਦੁਖਾਂਤ ਐਸੀ ਘਟਨਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵਿਚੋਂ ਖਾਰਜ਼ ਕਰਨਾ ਨਾਮੁਮਕਿਨ ਹੈ।ਇਹੋ-ਜਿਹੇ ਵਿਚਾਰ ਸੁਰਜੀਤ ਹਾਂਸ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ "ਵੱਡੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬੰਦਿਆਂ ਤੇ ਸਾਹਿਤ ਉਤੇ 50 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੱਕ ਲਭਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।84 ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਤਾਂ ਜਾਰੀ ਨੇ।" ਹੁਣ ਇਹ ਕੌਣ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਝਲ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਕੱਦ ਤੱਕ ਪੈਂਦੇ ਰਹਿਣਗੇ? ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਅਸਵਥਾਮਾ ਹਾਲੇ ਤਾਈ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਹੱਥੀਂ ਮਲ੍ਹਮ ਦਾ ਕਟੋਰਾ ਲੈ ਕੇ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪ ਆਪਣੇ ਜਖ਼ਮਾਂ 'ਤੇ ਲਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਕਿਸੇ ਰਾਮ ਨੂੰ ਵੀ ਉਡੀਕ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਦੌਰ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਚੰਦਨ ਆਪਣੀ ਪੋਥੀ ਲਿਖਤ ਪੜਤ ਵਿੱਚ ਇੰਝ ਖਿੱਚਦਾ ਹੈ: "ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਬੋਲਦਾ ਹੈ:ਯਥਾਰਥ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ। ਜੋ ਨੱਸ ਗਏ ਉਹ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਨਹੀਂ ਸਨ।ਉਹ ਬਾਹਮਣ ਸਨ।ਈਸਾਈ ਤੇ ਮਜ਼ਹਬੀ।ਸ਼ਾਇਰ ਵੀ ਲੀਡਰਾਂ ਵਾਂਗ ਯਥਾਰਥ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਸੰਕਟ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਬੋਗਸ ਹੈ। ਦਾਨੇ-ਬੀਨੇ ਦਸਦੇ ਹਨ-ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਇੰਡਸਟਰੀ ਹੈ ਨਹੀਂ।ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਲੰਙੜਾ ਹੈ।ਖੇਤੀ ਘਾਟੇ ਵਾਲਾ ਸੌਦਾ ਹੈ।ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਸੁੰਗੜ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਇਹ ਕੰਗਾਲ ਹੋ ਰਹੇ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਤਕੜੇ ਜੱਟਾਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਲੜਾਈ ਸੀ। ਦਲਿਤ ਕਹਿੰਦੇ ਸੀ-ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ: ਜੱਟਸਤਾਨ।ਪੁਲਸੀਆ ਕੰਵਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਦੱਸਦਾ ਸੀ:ਇਹ ਜੱਟਾਂ-ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਹੈ। ਇਹਨੂੰ ਕੋਈ ਜੱਟ ਹੀ ਸਮਝ ਸਕਦਾ।"
ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਆਪਸੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਬਹਿਸ ਤਾਂ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੰਨ ਉੰਨੀ ਸੌ ਪੰਜਾਹਾਂ ਦੀ ਚਲਦੀ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਸਿਆਸੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੇ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਭੁਲੇਖਾ ਆਖਿਆ ਹੈ।ਸੁਰਜੀਤ ਹਾਂਸ ਦਾ ਖਿਆਲ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਐਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ ਕਿ ਸਾਡੀ ਪਕੜ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀਆਂ।ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਸਾਕੇ ਬਾਰੇ ਇਸ ਦੌਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮਿਸਾਲੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ-ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਦੇ ਮੇਲੇ (ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ) ਕਾਨ੍ਹੀ (ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼)
ਕੀ ਕਾਰਨ ਰਹਿ ਹੋਣਗੇ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੱਡੇ ਤਵਾਰੀਖ਼ੀ ਦੁਖਾਂਤਾ ਬਾਰੇ ਉੱਤਮ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਜਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨਾ ਲਿਖ ਹੋਈਆਂ? ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਥਲੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਚਿੰਨਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਪਹਿਲਾ ਇਹ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਤੇ ਤਵਾਰੀਖ਼ੀ ਵਾਕਿਆਤ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣੀ ਡਾਢੀ ਔਖੀ ਹੈ। ਇਹਦਾ ਹਰਫ਼-ਏ-ਆਖ਼ਿਰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਕਾਰਜ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ 'ਲਾਹੌਰ ਸਹਰ ਜ਼ਹਰ ਕਹਰ ਸਵਾ ਪਹਰ' ਲਿਖ ਕੇ ਤੇ ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਪੰਨ ਕਰ ਗਏ ਸਨ। ਦੂਜੀ ਔਖਿਆਈ ਹੈ-ਪੰਜਾਬੀ ਬਤੌਰ ਕੌਮ ਦੇ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸੰਨ ਸੰਤਾਲੀ ਤੇ ਸੰਨ ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਤਵਾਰੀਖ਼ੀ ਦੁਖਾਤਾਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਜੋਗੇ ਨਹੀਂ ਹੋਏ।ਸੰਤਾਲੀ ਦੇ ਸਾਕੇ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਆਪ ਹੀ ਦੋਸ਼ੀ ਹਨ। ਅਸਾਂ ਰਲ ਕੇ ਫਾਹਾ ਲੈ ਲਿਆ।ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਉਸ ਦੌਰ ਦੀ ਕੋਈ ਉੱਤਮ ਰਚਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।ਸੰਨ ਚੁਰਾਸੀ ਸੰਨ ਸੰਤਾਲੀ ਦਾ ਵਧਾਅ ਸੀ। ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨੀ ਆਪਣੀ ਕਥਨੀ ਤੇ ਕਰਨੀ ਨਾਲ ਜੋ ਸੰਨ ਸੰਤਾਲੀ 'ਚ ਹੋਇਆ, ਉਹਨੂੰ ਸਹੀ ਸਾਬਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਵੀ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵੀ ਇਹੋ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ "ਸਾਕੇ ਨੀਲੇ ਤਾਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਅੰਤਰਮਨ ਵਿੱਚ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੇ ਫੋੜੇ ਦੇ ਬੀਜ ਬੀਜੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ।"
ਆਪਣੀ ਆਤਮ ਕਥਾ ਚੋਲਾ ਟਾਕੀਆਂ ਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਸਾਕੇ ਬਾਰੇ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ "ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਨੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਤੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਉੱਪਰ ਵਾਰ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਚੇਤਨ ਨੂੰ ਉਕਸਾਇਆ ਸੀ।" ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਨ ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਸਾਕੇ ਨੂੰ 'ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਅਤਿ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ ਆਖਿਆ।ਏਥੇ ਸ਼ਬਦ 'ਪੰਜਾਬੀ ਅਚੇਤਨ' ਤੇ 'ਲੋਕ-ਇਤਿਹਾਸ' ਧਿਆਨਯੋਗ ਹਨ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਏਥੇ 'ਸਿੱਖ' ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ।
ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਾਕੇ ਨੀਲੇ ਤਾਰੇ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲਾ ਫੋੜਾ ਲਾਇਲਾਜ ਨਾਸੂਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਰਿਸਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਮਿੱਥਕ ਸਿਰਜਿਆ ਹੈ।ਕਿਉਂਕਿ "ਇਹ ਨਿਰੋਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਹੈ। ਜਿਸਨੇ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਕਰੁਣਾ, ਭੈ ਅਤੇ ਕਚਿਆਣ ਦੇ ਰਲੇ-ਮਿਲੇ ਚਿਤਰ ਬਣ ਕੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣਾ ਹੀ ਹੈ।" ਇਸ ਨਾਸੂਰ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਧੁਰ ਸਾਡੇ ਜਾਤੀ (ਲੋਕ) ਅਚੇਤਨ ਵਿੱਚ ਹਨ।ਇਸ ਥਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ-ਧੁਰਦੇਸ।ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਧੁਰਦੇਸ ਦੇ ਕਈ ਨਾਂ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹਨ: ਨਨਕਾਣਾ, ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਦਾ ਹਲੀਮਪੁਰ, ਰਵੀਦਾਸ ਦਾ ਬੇਗ਼ਮਪੁਰਾ,ਕਬੀਰ ਦਾ ਅਮਰਪੁਰ, ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮ ਨਗਰ।ਸੰਨ ਚੁਰਾਸੀ ਵੇਲੇ ਧੁਰਦੇਸ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਆਘਾਤ ਨਨਕਾਣੇ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਆਘਾਤ ਸੀ। ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਵਾਸ ਧੁਰਦੇਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਿਤੇ ਹੈ।ਨਾਨਕਤਾ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਹੈ।
ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸਿਅਸਤ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਸੰਬੰਧ ਨੂੰ ਕਵੀ ਨੇ ਬੜੇ ਸੁਚੱਜ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਜੂਨ ਚੁਰਾਸੀ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਭਾਇਆ ਹੈ।ਕਿਸੇ ਦੀ ਕਰਨੀ ਅਸਾਂ ਭਰਨੀ /ਇਹ ਅਣਹੋਣੀ ਸਹੀਏ/ ਨਾ ਬੁੱਲ੍ਹਿਆ ਅਸੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ/ਨਾ ਅਸੀ ਇੰਦਰਾਂ ਵਾਲੇ।ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਮੰਨਤਾ ਦੀ ਆਹਲਾ ਮਿਸਾਲ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਪੋਥੀ ਵਿਚਲੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸਮੱਸਿਆ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਵੱਗਿਆ ਤੋਂ ਉਪਜੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੀ ਤਰੇੜ ਹੈ।ਜਿਸ ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਲੋਕਵੇਦੀ ਵੇਰਵਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਹਰਭਿਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਵਿਾਤਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਰਸਾਉਂਦਿਆਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ "ਉਹ ਜੋ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਾ ਸਿਫਤੀ ਚਿਹਰਾ ਵਿਗਾੜ ਰਹੇ ਸਨ।ਪ੍ਰਕਰਮਾ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਕਰਕੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦਾਗਦਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਾਤੀ (ਲੋਕ) ਅਵਚੇਤਨ ਉੱਪਰ ਸੱਟ ਮਾਰ ਰਹੇ ਸਨ।" ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਵੱਗਿਆ ਨੂੰ ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਵੇਦੀ ਮਿੱਥਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਜਿਵੇਂ ਕੁਝ ਨਜ਼ਮਾਂ ਨੇ : ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਆਪਣਾ ਬਿਰਦ ਬਿਚਾਰੋ/ਆਪਣਾ ਹੀ ਜਨ ਆਪਣੇ ਹੀ ਘਰ/ ਗੈਰਾਂ ਵਾਂਗ ਨਾ ਮਾਰੋ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨੇ: ਕਿਸਮਤ ਮਤਰੇਈ ਧਰਤੀ ਪੁੱਤ ਮਰੇ ਨੇ/ਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਕ ਵੈਣ ਗਿਆ ਨਾ ਛੋਹਿਆ/ਮੋਢਿਆਂ ਵਾਲੇ ਭਾਈ ਕਿੱਧਰ ਗਏ ਨੇ/ਸਾਨੂੰ ਸਿਵਿਆਂ ਤੀਕ ਕਿਸੇ ਨਾ ਢੋਇਆ
ਉਪਰੋਕਤ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿਵਿਆਂ 'ਚ ਲੱਗੀਆਂ ਰੌਣਕਾਂ ਬਾਰੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੇਦੀ ਦੀ ਨਾਵਲ ਏਕ ਚਾਦਰ ਮੈਲੀ ਵਿਚਲੇ ਕਬੂਤਰਾਂ ਦੀ ਜੋੜੀ ਨੂੰ ਡਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।ਚੰਦਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਦਰਾ-ਜੈਲ ਸਿੰਘ ਤੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਦੀਆਂ ਲਾਈਆਂ ਰੌਣਕਾਂ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਜਿਹਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਰਹਿੰਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਤਾਈਂ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣ ਲੱਗੇ।ਇਸ ਵੇਲੇ ਨੇਕੀ ਤੇ ਬਦੀ ਦਾ ਫਰਕ ਮਿਟ ਚੁੱਕਾ ਸੀ।ਸੱਤੇ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।ਵਿਚਾਲੇ ਘਾਣ ਨਿਰਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਹੋਇਆ, ਰੋਸ ਉਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹੈ।ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ "ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਦੋ ਨਾਮਵਰ ਹਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਤਾਂ ਨਮਿਤ ਕਾਰਨ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਅਸਲ ਕਾਰਨ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਜਾਤੀ ਅਚੇਤਨ ਸੀ ਤੇ ਜਾਤੀ ਅਚੇਤਨ ਉੱਪਰ ਕਿਸ ਦਾ ਵੱਸ ਚਲਦਾ ਹੈ?
ਲੋਕ ਮਨਾਂ ਦੇ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਟਿਕੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਕਵੀ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਖੂਬੀ ਵਰਤਾਇਆ ਜਿਵੇਂ- ਮਾਏਂ ਮੈਨੂੰ ਅੰਬਰਸਰ ਲੱਗਦਾ ਪਿਆਰਾ, ਹਰਿਮੰਦਰ ਤਾਂ ਸਭ ਦਾ ਸਾਂਝਾ /ਹਿੰਦੂ ਪੇਕੇ ਮੇਰੇ ਸਿੱਖ ਸਹੁਰੇ ਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਹਿਮ ਤੇ ਸੰਕਟ ਭਰਪੂਰ 84 ਦੇ ਦੌਰ ਨੂੰ ਲੋਕਵੇਦੀ ਪਿਰਤ ਰਾਹੀਂ ਕਰਤੇ ਤੋਂ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਮੰਗੀ ਹੈ। "ਚਲ ਬੁੱਲ੍ਹਿਆ ਤੈਨੂੰ ਪਿੰਡੋਂ ਬਾਹਰ ਛੱਡ ਆਵਾਂ ਤੇ ਰਾਤ ਪਈ ਤਾਂ ਸਤਿਗੁਰੂ ਬੈਠੇ ਇਕੋ ਦੀਵਾ ਬਾਲ ਕੇ" ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਵਾਰ ਭੀੜ ਪਈ ਹੈ। ਇਸ ਦਰਦ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਲੋਕਵੇਦੀ ਪਿਰਤ ਅਨੁਸਾਰ ਮਿੱਥਕੀ ਰੱਬ ਨੂੰ ਆਵਾਜਾਂ ਦੇ ਕੇ ਕੋਲ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਜਿਵੇਂ ਨਾਨਕ ਖਸਮ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਰਾਂਝਾ ਪੰਜ ਪੀਰਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਉਂਦਾ ਹੈ; ਮਿਰਜਾ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਤਰਲੇ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਅਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਹਾਕਾਂ ਮਾਰਦੀ ਹੈ।
ਕਵੀ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਕਮਰਾਨ ਇਸ ਜੋਗਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਪਾਪ ਦੀ ਜੰਝ ਭਾਵੇਂ ਬਾਬਰ ਦੀ ਹੈ;ਭਾਵੇਂ ਇੰਦਰਾਂ ਦੀ;ਉਹਦੀ ਖਸਲਤ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੀ।ਅੰਤ ਨੂੰ ਇਕੋ ਹਸਤੀ ਆਦਿ-ਪੁਰਖ ਹੈ। ਜਿਹਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਿਆ; ਨਾਨਕ ਵੀ ਨਹੀਂ: ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੋ ਥੀਐ ਨਾਨਕ ਕਿਆ ਮਾਨੁਖ।।
ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ ਆਖਦੇ ਨੇ ਕਿ 1984 ਦਾ ਦੁਖਾਂਤ ਐਸੀ ਘਟਨਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵਿਚੋਂ ਖਾਰਜ਼ ਕਰਨਾ ਨਾਮੁਮਕਿਨ ਹੈ।ਇਹੋ-ਜਿਹੇ ਵਿਚਾਰ ਸੁਰਜੀਤ ਹਾਂਸ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ "ਵੱਡੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬੰਦਿਆਂ ਤੇ ਸਾਹਿਤ ਉਤੇ 50 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੱਕ ਲਭਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।84 ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਤਾਂ ਜਾਰੀ ਨੇ।" ਹੁਣ ਇਹ ਕੌਣ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਝਲ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਕੱਦ ਤੱਕ ਪੈਂਦੇ ਰਹਿਣਗੇ? ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਅਸਵਥਾਮਾ ਹਾਲੇ ਤਾਈ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਹੱਥੀਂ ਮਲ੍ਹਮ ਦਾ ਕਟੋਰਾ ਲੈ ਕੇ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪ ਆਪਣੇ ਜਖ਼ਮਾਂ 'ਤੇ ਲਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਕਿਸੇ ਰਾਮ ਨੂੰ ਵੀ ਉਡੀਕ ਰਿਹਾ ਹੈ।
Comments
penreli
cialis erectile https://cheapcialisll.com/ - Cheap Cialis Cialis Da 5 Mg <a href=https://cheapcialisll.com/#>Cialis</a> cialis erectile dysfunction
generic cialis
Synkapton Kaufen Emaife https://bbuycialisss.com/# - Cialis payncsearync Viagro Buy escoto <a href=https://bbuycialisss.com/#>Cialis</a> bicUphociomi Cheap Celexa No Prescription
cheap cialis online
risque achat viagra en levallois-perret nobPoecy https://asocialiser.com/ - cialis generic 5mg arrackontoke Drugstore Europa Natadync <a href=https://asocialiser.com/#>buy cialis 20mg</a> cymnannami Comprar Priligy Por Internet
Cuccunk
Cephalexin Interaction With Alcohol nobPoecy <a href=https://xbuycheapcialiss.com/>cialis online prescription</a> arrackontoke Brand Name Viagra Online Australia
Cuccunk
http://vsdoxycyclinev.com/ - doxycycline 100mg tablets in canada
Cuccunk
<a href=http://vslevitrav.com/>levitra canada price
soifaby
Most important, broadening Medicare prescription drug coverage would improve the health of our senior population <a href=http://vardenafil.buzz>levitra seguridad social</a> Krasin MJ, Davidoff AM, Spunt SL, et al
ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਰ
- ਬਰਸਾਤੀ ਡੱਡੂ -ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਕੀ ਸਾਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲੀ ਸੀ ? -ਦੀਪ ਠੂਠਿਆਂਵਾਲੀ
- ਸਿਆਸਤ ਨੇ ਖਾ ਲਿਆ ਦੇਸ਼ ਪੰਜਾਬ -ਦੀਪ ਠੂਠਿਆਂਵਾਲੀ
- ਪਰਜਿੰਦਰ ਕਲੇਰ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਸ਼ਹੀਦ ਉੱਧਮ ਸਿੰਘ - ਦੀਪ ਠੂਠਿਆਂਵਾਲੀ
- ਦੀਪ ਠੂਠਿਆਂਵਾਲੀ ਐਂਨ ਜੈਡ ਦੀ ਇਕ ਰਚਨਾ
- ਪੀਪਾ -ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਪੈਨਸ਼ਨ ਸਾਡਾ ਹੱਕ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਇਤਿਹਾਸ -ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਸੁਆਣੀਆਂ -ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਮੈਂ - ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ
- ਸੱਟ ਜਨਤਾ ਦੀ -ਅਮਰਿੰਦਰ ਤਾਲਿਬ
- ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਮਰਦ -ਬਲਕਰਨ ਕੋਟ ਸ਼ਮੀਰ
- ਬਸ! ਆਖਣ ਨੂੰ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ… -ਸੁਖਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਹਰਦੀਪ ਬਿਰਦੀ
- ਸਾਹਿਤਕਾਰ -ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਬਰੜ੍ਹਵਾਲ’
- ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਅੱਜ ਦੀ ਰਾਤ ਦਾ ਚੰਦ -ਸਵਰਾਜਬੀਰ
- ਦਸਤਕ -ਮਨਵੀਰ ਪੋਇਟ
- ਨਾਗਰਿਕ ਸੋਧ ਬਿੱਲ -ਬਲਕਰਨ ਕੋਟ ਸ਼ਮੀਰ
- ਨਹੁੰ ਪਾਲਿਸ਼ -ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਬਰੜ੍ਹਵਾਲ’
- ਨਾਨਕ - ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਬਰੜ੍ਹਵਾਲ’
- ਝੂਠ - ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਬਰੜ੍ਹਵਾਲ’
- ਗੀਤ -ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਘੁਮਾਣ
- ਸ਼ਹਿਰ ਚੁੱਪ ਹੈ - ਸੰਧੂ ਗਗਨ
- ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਗਵਾਰਾ - ਗੋਬਿੰਦਗੜੀਆ
- ਬਲਕਰਨ ਕੋਟ ਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ
- ਜ਼ਿੰਦਾ ਲਾਸ਼ਾਂ - ਮਨਵੀਰ ਪੋਇਟ
- ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਗਵਾਰਾ - ਗੋਬਿੰਦਗੜੀਆ
- ਹੀਜੜਾ - ਪਾਸ਼ ਔਜਲਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਹਰਦੀਪ ਬਿਰਦੀ
- ਮਰਦੇ ਹੋਏ ਬੱਚੇ -ਜਯਾ ਨਰਾਇਣ
- ਉਹ ਆਉਣਗੇ - ਰਾਜੇਸ਼ ਜੋਸ਼ੀ
- ਸਬਕ - ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰੜ੍ਹਵਾਲ
- ਕਿੱਥੇ ਗਈਆਂ ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ –ਰਾਜਵੀਰ ਕੌਰ
- ਹੁਣ ਹੈ ਦੌਰ ਮੋਬਾਈਲਾਂ ਵਾਲਾ –ਯਸ਼ੂ ਜਾਨ
- ਨਗਾਂ ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਸੱਚ –ਯਸ਼ੂ ਜਾਨ
- ਲਾਰੇ - ਹਰਦੀਪ ਬਿਰਦੀ
- ਜਦੋਂ ਫਾਸੀਵਾਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ - ਬ੍ਰਤੋਲਤ ਬ੍ਰੈਖਤ
- ਬੁਜ਼ਦਿਲ - ਹਰਦੀਪ ਬਿਰਦੀ
- ਪਾਬਲੋ ਨੈਰੂਦਾ ਦੀ ਕਵਿਤਾ
- ਜੁਗਨੀ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਦੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
- ਨਰਕਕੁੰਡ ਦਾ ਹਿਟਲਰ -ਪਾਬਲੋ ਨੈਰੂਦਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ
- ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਡਾ. ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਿੰਘ ਰਾਠੌਰ
- ਹੇ ਸਬਰੀ ! - ਗਗਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ 'ਚ ਡਰ - ਏਦੋਆਰਦੋ ਗਾਲਿਆਨੋ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਪਰਮ ਜੀਤ ਰਾਮਗੜੀਆ
- ਪਾਬਲੋ ਨੈਰੂਦਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਆਦਮੀ - ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭੱਟ
- ਈਰਖਾ - ਸੁਨੀਲ ਬਟਾਲੇ ਵਾਲਾ
- ਹੋਲੀ - ਮਨਦੀਪ ਗਿੱਲ ਧੜਾਕ
- ਸਜਦਾ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ - ਸੰਧੂ ਗਗਨ
- ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਉਲਝਾਉਣਾ ਹੈ - ਹਰਦੀਪ ਬਿਰਦੀ
- ‘ਗੁੰਡੇ' ਬਨਾਮ 'ਸ਼ਰੀਫ' - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਤਜਰਬਾ - ਮਨਦੀਪ ਗਿੱਲ ਧੜਾਕ
- ਸਮਾਂ - ਹਰਦੀਪ ਬਿਰਦੀ
- ਆਵਾਮ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ 'ਬਨੇਗਾ' (BNEGA) - ਸੁਮੀਤ ਸ਼ੰਮੀ
- ਹਰ ਕਸ਼ਮੀਰੀ - ਯੋਧ ਸਿੰਘ
- ਨਾਕਾਮ ਚੋਰੀ
- ਇਨਸਾਨੀਅਤ –ਜਸ਼ ਪੰਛੀ
- ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਤੇ ਮੇਰੀ ਮਾਂ - ਰਮੇਸ਼ ਸੇਠੀ ਬਾਦਲ
- ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰ ਬਨਾਮ ਦੇਸ਼ ਧ੍ਰੋਹ -ਡਾ. ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਿੰਘ ਪੰਧੇਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ. ਸੋਹਲ
- ਤੜਫ਼ ਭੈਣ ਦੀ
- ਕੀ ਅਸੀਂ ਸੱਚ ਵਿੱਚ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋ ਗਏ? – ਸਰੁੱਚੀ ਕੰਬੋਜ
- ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਨਹੀਂ ਲੋੜ ... -ਸਤਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਸੱਤੀ
- ਸਲਾਹ ਚਿੜੀ ਦੀ
- ਅੱਖੀਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਵੇ ਸੱਜਣਾਂ -ਮਨਦੀਪ ਗਿੱਲ ਧੜਾਕ
- ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਕੰਗ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾ
- ਬੋਲੀਆਂ - ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਰਿਮਝਿਮ -ਡਾ: ਗੁਰਮਿੰਦਰ ਸਿੱਧੂ
- ਅੰਤਿਮ ਅਰਦਾਸ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- 'ਸੋਨੇ ਦੀ ਨਿੱਬ' - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਔਰਤ ਦਾ ਦੁੱਖ - ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭੱਟ
- ਭਾਰਤ ਮਹਾਨ –ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਇੰਦਰਜੀਤ ਮਹਿਤਾ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਚਾਰ ਬੰਦੇ -ਜਗਜੀਤ ਧੀਮਾਨ
- ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਹੈ -ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਘਰ - ਵਰਗਿਸ ਸਲਾਮਤ
- ਜ਼ਿੰਦਗੀ - ਮਨਦੀਪ ਗਿੱਲ ਧੜਾਕ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਕੁੱਖ ’ਚ ਨਾ ਮਾਰੀ ਮਾਏ - ਸਤਗੁਰ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਮਾਧੋਪੁਰੀ
- ਅਖ਼ਬਾਰ - ਸੁਨੀਲ ਕੁਮਾਰ
- ਲੋਕ ਏਕਤਾ -ਅਕਸ਼ੈ ਖਨੌਰੀ
- ਕੱਲ੍ਹ- ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਡੁਰਲੂ ਬਨਾਮ ਸੁਤੰਤਰ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ – ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਪਿਓ ਤੇ ਧੀ -ਵਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਰੰਧਾਵਾ
- ਟੈੱਟ ਪਾਸ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਦੀ ਨਿਖੇਧੀ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਹਰਦੀਪ ਕੋਟ ਕਲਾਂ
- ਇਹ ਤਸਵੀਰਾਂ -ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਸੈਲਫ਼ਾਂ ’ਤੇ ਪਈਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ -ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ. . .-ਸਰੂਚੀ ਕੰਬੋਜ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
- ਬੇਅਰਥ ਜ਼ਿੰਦਗੀ - ਸਤਗੁਰ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰਪੁਰ
- ਮੈਦਾਨ ਖੇਡ ਦਾ –ਸੁਨੀਲ ਕੁਮਾਰ
- ਕੱਚੀ ਉਮਰ ਦੇ -ਮਿਸ ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ ਕੋਮਲ
- ਜ਼ਹਿਰੀ ਗੀਤ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਕੇ.ਐੱਸ. ਦਾਰਾਪੁਰੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ –ਰਣਜੀਤ ਖੋਖਰ
- ਉਸ ਦੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ -ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਉਮੀਦ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਘਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਇੱਕ -ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਰੰਗ ਲੱਗ ਜਾਵਣਗੇ - ਸੁੱਚੀ ਕੰਬੋਜ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
- ਅੰਨਦਾਤਾ - ਰਵਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ
- ਕਿਰਤ ਨੂੰ ਸਲਾਮ -ਕਰਮਜੀਤ ਸਕਰੁੱਲਾਂਪੁਰੀ
- ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਭਾਲੋ - ਮਨਦੀਪ ਗਿੱਲ ਧੜਾਕ
- ਬੈਠ ਕੀ ਕਰਾਂਗੇ ਏਥੇ -ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਦੀ ਮੱਕੜੀ - ਗਗਨਦੀਪ ਅਬਲੋਵਾਲ
- ਸੰਕਟ ਦੇ ਦੋਰ ਵਿੱਚ ਸੂਬਾ ਪੰਜਾਬ - ਅਕਸ਼ੈ ਖਨੌਰੀ
- ਓਹ ਪੰਜਾਬ - ਮਨਦੀਪ ਗਿੱਲ ਧੜਾਕ
- ਚੁੱਪ - ਕੇ.ਐੱਸ. ਦਾਰਾਪੁਰੀ
- ਕੰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਲ ਸਲਾਮ - ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਟਲੀ
- ਗੀਤ - ਮਨਦੀਪ ਗਿੱਲ ਧੜਾਕ
- ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਡੇਰੇ -ਕਰਮਜੀਤ ਸਕਰੁੱਲਾਂਪੁਰੀ
- ਕੀਮਤ - ਸਰੂਚੀ ਕੰਬੋਜ
- ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ “ਸੁਹਲ’ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਵਿਸਾਖੀ -ਮਨਦੀਪ ਗਿੱਲ ਧੜਾਕ
- ਅੰਨਦਾਤੇ - ਮਨਦੀਪ ਗਿੱਲ ਧੜਾਕ
- ਫ਼ਾਂਸੀ -ਕਰਮਜੀਤ ਸਕਰੁੱਲਾਂਪੁਰੀ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਮਨਦੀਪ ਗਿੱਲ ਧੜਾਕ
- ਸਿਰਨਾਵਾਂ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੋਟੇ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਇੱਕ ਵੇਸਵਾ - ਪਲਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ਸਵੀ
- ਅੰਮੀਏ ਨੀ -ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਫੌਜਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ -ਸਤਗੁਰ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰਪੁਰ
- ਜਦੋਂ ਵੀ ਹਨੇਰਾ ਹੁੰਦਾ ਏ ... -ਸੁਖਜੀਵਨ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਕਿਰਤੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਕੈਲਗਰੀ ਗਰੀਨ ਵੇਅ ਦੀ ਉੱਪ ਚੋਣ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਭਖਿਆ
- ਪਲੀ ਵੱਲੋਂ ਤੇਰ੍ਹਵਾਂ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦਿਨ -ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸੇਖਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਇਨਕਲਾਬ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ -ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਕਿੱਦਾਂ ਭੁਲਾ ਸਕਦਾ -ਰੋਬਿਨ ਕੁਮਾਰ
- ਹੁਣ ਕਿਉਂ ਰੋਈ - ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ –ਜਗਮੇਲ ਸਿੰਘ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਜਤਿੰਦਰ ਭਨੋਟ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਮੈਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਬੋਲਦਾ ਹਾਂ - ਸਤਗੁਰ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰਪੁਰ
- ਬਸੰਤ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਬਲਦ - ਗੁਰਸੇਵਕ ਸੰਗਰੂਰ
- ਕਿਰਤੀ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਮਾਂ -ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਵਿਛੜੇ ਯਾਰ ਮਿਲਾ ਦੇ ਰੱਬਾ - ਸਤਗੁਰ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰਪੁਰ
- ਸ਼ਰੇਆਮ ਵੇਖੀ - ਗੁਰਜੀਵਨ ਸਿੱਧੂ ਨਥਾਣਾ
- ਲੋਈ ਲੋਈ ਲੋਈ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਟਲੀ
- ਦਿਲਬਰ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਭਾਰਤ ਵਾਸੀ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਗੁਰਪੁਰਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਜਤਿੰਦਰ ਭਨੋਟ
- ਕੈਦ ਅਲਫ਼ਾਜ਼ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਮੇਰੀ ਝੋਲੀ ਦਰਦ ਅਵੱਲੜੇ – ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਹਰਫ਼ਾਂ ਦੇ ਦੀਵੇ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਕਰਾਂ ਮੈਂ ਦੁਆਵਾਂ -ਸਤਗੁਰ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੈਨਾ
- ਨਵਾਂ ਸਾਲ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ. ਸੋਹਲ
- ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੇ ਸੂਰਜਾ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਕੋਈ ਵੀ ਤੁਹਾਡਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੜਕਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਵਧਾਨ !
- ਤੇਰੇ ਸ਼ਹਿਰ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਸੁੱਚਾ ਸਿੰਘ ਪਸਨਾਵਾਲ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਤੇਰੀਆਂ ਯਾਦਾਂ - ਗੁਰਪਿਆਰ ਹਰੀ ਨੌਂ
- ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੇ ਰੰਗ – ਗੁਰਸੇਵਕ
- ਸਮਾਂ ਬਤੀਤ ਯਾਰ - ਸਤਗੁਰ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰਪੁਰ
- ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਦੇ ਨਾਮ - ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਹਾਲਾਤ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਫੂਲੇਵਾਲਾ
- ਉਡਾਰੀਆਂ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਜਨਮ ਦਿਨ -ਸਰੂਚੀ ਕੰਬੋਜ
- ਧੜ੍ਹੇਦਾਰ ਕਿਰਸਾਨੀ -'ਨੀਲ'
- ਕੌਣ ਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰੇ... -ਪਲਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਮਜਬੂਰੀ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਬਲਕਰਨ ਕੋਟ ਸ਼ਮੀਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਅੱਖਰੀ ਮਾਲਾ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦਾ ਢੋਲ -ਹਰਦੀਪ ਬਿਰਦੀ
- ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਪਹਿਚਾਣ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਕੰਮ ਕਰ ਬੰਦਿਆਂ ਵਾਲੇ - ਸਰੂਚੀ ਕੰਬੋਜ
- ਬਦਲ ਜਾਣਾ ਓਹਦਾ…-ਜੀਤ ਬਾਗੀ
- ਪਿੰਡ ਸੁਲਗਦੇ… - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਵਿਹੜੇ ਵਾਲੇ -ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ‘ਬਾਗ਼ੀ’ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਦਰਸ਼ ਵਿਖਾ ਸੱਜਣਾਂ -ਐਸ ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਟਲੀ
- ਹੱਸਣੇ ਨੂੰ ਚਿੱਤ - ਵਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਰੰਧਾਵਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ਼ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਚੰਨ ਵਾਲੀ ਰਾਤ -ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸੁੱਖੀ
- ਡਾ. ਗੁਰਮਿੰਦਰ ਸਿੱਧੂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਅੱਜ ਦਿਲ ਕਰਦੈ -ਸਰੂਚੀ ਕੰਬੋਜ
- ਆਗੂ ਦੀ ਥਾਂ 'ਪੰਗੇ' - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਸਾਡੀ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ -ਗੁਰਪਿਆਰ ਹਰੀ ਨੌਂ
- ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਖਿਲਾਫ਼ - ਗੁਰਸੇਵਕ
- ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ - ਸਰੂਚੀ ਕੰਬੋਜ
- ਕਮੀ ਏ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਰੇਲ ਦੀਆਂ ਪਟੜੀਆਂ ’ਤੇ -ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ
- ਦੀਵੇ ਥੱਲੇ... - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਮੇਰਾ ਪਿਆਰ ਤੇਰਾ ਪਿਆਰ -ਨੀਲ
- ਪੰਜਾਬ ਬਲ਼ਦਾ ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ -ਸਾਧੂ ਬਿਨਿੰਗ
- ਨਾ ਮਾਰੋ ਨਾ ਮਾਰੋ ਯਾਰ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਟਲੀ
- ਵੇਖ ਆਇਆਂ ਪੰਜਾਬ - ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ ਇਟਲੀ
- ਅਸੀਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੀ ਲੱਗਦੇ? - ਸਤਨਾਮ ਪਾਲੀਆ
- ਇਨਸਾਨ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਕਲਮ -ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਰਾਤਾਂ ਜਾਗਦੀਆਂ ਨੇ - ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਟੁੱਕ ਦਿੱਲੀਓਂ... - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਅੱਖੀਆਂ ਦਾ ਪਾਣੀ -ਵਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ‘ਨਿਮਾਣੀ’
- ਧੀਆਂ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- 'ਲੋਕਰਾਜ' ਦਾ ਰਾਜ਼ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਅਮਰਗੜ੍ਹ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀਆ ਤਿੰਨ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਲਗਾਇਆ ਸਕੂਲ ਮੁਖੀ ’ਤੇ ਮਿਡ ਡੇ ਮੀਲ ਦੇ ਰਾਸ਼ਨ ’ਚ ਧਾਂਦਲੀਆਂ ਦਾ ਦੋਸ਼
- ਜਦੋਂ ਖੋਹਿਆ... - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਬਲਕਰਨ ਕੋਟ ਸ਼ਮੀਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਜਿੱਦਣ ਅਸੀਂ ਵੀ... -ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਦਾਣੇ ਨੀਂ ਆਖੋਂ ਦਾਣੇ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਬੋਲੀਆਂ -ਐਸ ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਟਲੀ
- ਕੋਈ ਛੇੜੋ ਐਸੀ ਜੰਗ -ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਮੋਰੋਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਕਰਤਾਰ ਸਰਾਭੇ ਸ਼ੇਰਾ - ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਠੀਕਰੀਵਾਲ
- ਰੋਂਦੀ ਕਵਿਤਾ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਰਾਤ ਦਿਨ ਭੌਂਕਦੇ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਵਿਕਾਸ - ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਮੋਰੋਂ
- ਇਲਮ ਵਿਕਾਊ ਹੈ -ਇਬਨੇ ਇੰਸਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੋਟੇ
- ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ. . .- ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਚੰਦਨ-ਘਾਹ
- ਰੱਖੜੀ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਇਜ਼ਹਾਰ -ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ਸਵੀ
- ਕੱਚੀ -ਕੱਚੀ ਕਵਿਤਾ ਇਹ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਸਿੱਖੀ
- ਕਿਰਤ ਨਾਲ ਹਰਿਆਵਲਾਂ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਠੰਡੂ ਰਾਮ
- ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ “ਬਾਗ਼ੀ” ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਆਜ਼ਾਦੀ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੋਟੇ
- ਉੱਚੀਆਂ ਸੋਚਾਂ -ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਯਾਰਾਂ ਨਾਲ ਬਹਾਰਾਂ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਜਿੱਤ ਕੇ ਵੀ ਗਏ ਹਾਰ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਅਜ਼ਾਦੀ - ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਪੰਦਰਾਂ ਅਗਸਤ !
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਸੁਬੇਗ ਸੱਧਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ ਸਵੀ
- ਵਕਫ਼ਾ - ਸੁਨੀਲ ਕੁਮਾਰ 'ਨੀਲ'
- ਠੇਕੇਦਾਰ ਜੀ ! -ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਮਾਲੀ ! - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਸਮਸ਼ੇਰ ਸੰਧੂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਮਨ ਕਾਲੇ ਤੇ ਤਨ ਗੋਰੇ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਮਾਹੀਆ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਲਿਖਣ ਨਾ ਦਿੱਤੀ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਦੇਵੀ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਅੱਜ ਵੀ ਔਰਤ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਗਰਮ ਖੂਨ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਦੋਸਤੀ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਪਰਸ਼ੂ ਬਾਣੀ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਸੂਰਬੀਰ ਬਹਾਦਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ -ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ “ਸੁਹਲ’
- ਜਦ ਬੋਲਾਂ ਤਾਂ ਲਫਜ਼ ਮਸ਼ਕਰੀ. . . - ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਗੀ
- ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਵਿਗਾੜਨ ਵਾਲਿਓ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਕਦੇ ਕਦੇ - ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ- ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਕੂੜ ਦਾ ਭਵਿੱਖ - ਸੁਨੀਲ ਕੁਮਾਰ 'ਨੀਲ'
- ਬੜਾ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦੈ - ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਗੀ
- ਕਾਂਵਾਂ ਦੇਵੀਂ ਸੁਨੇਹਾ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਈਦ ਮਾਹੀ ਦੀ ਦੀਦ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਮਾਹੀਆ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਪੰਜਾਬ ਸਿਆਂ - ਸਤਨਾਮ ਪਾਲੀਆ
- ਸੋਚ ਬੰਦੇ ਦੀ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੋਪਾਰਾਏ
- ਸ਼ਾਇਦ ਮੈਂ ਹੁਣ ਸਮਝ ਗਿਆ ਹਾਂ... - ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਾਗੀ
- ਮੀਂਹ -ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਗੀਤ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਚੁੱਪ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਖੜ੍ਹਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਅੱਜ ਵੀ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰੂੜੀਆਂ ਉੱਪਰ ਹੀ ਹਾਂ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਲਲਿਤ ਆਸਣ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਸੁਪਨੇ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਬਿਜਾਈ - ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਗੀਤ - ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਲੱਖਣ ਮੇਘੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਮੌਸਮ ਕੁਝ ਏਦਾਂ ਦਾ -ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਜ਼ੁਲਮ ਕਦੋਂ ਤੱਕ . . . -ਐਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਬੰਧਵਾਂ ਭਿਖਾਰੀ –ਰਮਨ ਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਬੇਦੀ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਸੀਨਿਆਂ 'ਚ ਵੈਰਾਗ ਸੁਲਗਿਆ -ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਨੈਣਾ ’ਚ ਸਵਾਲ ਨੇ -ਮਲਕੀਅਤ “ਸੁਹਲ’
- ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ -ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ “ਸੁਹਲ’
- ਮਿਲਾਵਟ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਭਾਣਾ
- ਖੋਲ ਬਾਰੀ -'ਨੀਲ'
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਸਿਰਨਾਵਾਂ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਸਤਨਾਮ ਪਾਲੀਆ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾ
- ਨੇਤਾ ਜੀ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਜੂਨ ਚੁਰਾਸੀ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਹਉਮੈ ਰੋਗ -'ਨੀਲ'
- ਬਦਲਾਵ -ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਦਰਦ - ਪਲਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਸੁਪਨੇ ਰਹਿ ਗਏ ਅਧੂਰੇ -ਮਲਕੀਅਤ “ਸੁਹਲ”
- ਗ਼ਜ਼ਲ- ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲਾਟ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਜਗਮਗਾਉਂਦਾ ਸੂਰਜ -'ਨੀਲ'
- ਮੌਸਮ ਏਦਾਂ ਦਾ ਹੈ - ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਮਾਂ –ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਭਾਣਾ
- ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਹਿੰਦੂ ਨਹੀਂ ਹੈ -ਮੀਨਾ ਕੰਦਾਸਾਮੀ
- ਕਲ਼ਮ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ - ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਇਟਲੀ
- ਗ਼ਰੀਬੀ ਮਾਰ ਗਈ -ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਭਾਣਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਸਤਨਾਮ ਪਾਲੀਆ
- ਆਖਰੀ ਪੜਾ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਵਾਧਾਈਆਂ -ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਭਾਣਾ
- ਫਿਰ ਰਾਤ ਗ਼ਮਾਂ ਦੀ ਆਈ ਹੈ –ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ. . . - ਵਰਗਿਸ ਸਲਾਮਤ
- ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਰਸਾ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਮਾਂ - ਸੁਨੀਲ ਗੁੰਦ 'ਨੀਲ'
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸਬੇਗ ਸੱਧਰ
- ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਅੰਗੂਰੀ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਕਿਰਤ ਦੀ ਲੁੱਟ -ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਮਜ਼ਦੂਰਾ ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਦਿਆ –ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਗਜ਼ਲ਼ -ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜਕੜੀਆ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਭਾਣਾ
- ਬੋਲੀਆਂ - ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਗੁਰਚਰਨ ਰਾਮਪੁਰੀ ਦੇ ਕੁਝ ਦੋਹੇ
- ਚੁੱਪ ਸਰਕਾਰ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- "ਬਾਬੇ" ਆਖਦੇ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਕੁੜਮੱਤਾਂ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਗੁਰਚਰਨ ਰਾਮਪੁਰੀ ਦੇ ਕੁਝ ਦੋਹੇ
- ਕਲਯੁਗ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਸੂਲ -ਮਿੰਟੂ ਗੁਰੂਸਰੀਆ
- ਕਾਹਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ? - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਜਸਵੰਤ ਜਸ
- ਕਤਲ ਹੁੰਦਾ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਏਦਾਂ ਕਿੱਥੇ ਵਿੱਛੜ ਹੋਣਾ ਤੈਥੋਂ -ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਕੁਕਨੂਸ -ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਪਿੰਡ ਪਰਤੇ ਤਾਂ. . .- ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਲੇਬਰ ਚੌਕ ’ਚੋਂ ਖਾਲੀ ਪਰਤਦੇ… - ਵਰਗਿਸ ਸਲਾਮਤ
- ਮੁੜ-ਮਿਲਾਪ -'ਨੀਲ'
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਭਾਣਾ
- ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਮਾਹੀਆ ਵਿੱਚ ਪਰਦੇਸ -ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਕੰਮੀਆਂ ਦਾ ਵਿਹੜਾ ! -ਮਿੰਟੂ ਗੁਰੂਸਰੀਆ
- ਅਸੀਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੀ ਲਗਦੇ ਹਾਂ? - ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ
- ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੋਚ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਬਲੀ -ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਤੇਈ ਮਾਰਚ -ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਸੁਰਿੰਦਰ ਢੰਡਾ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਜਵਾਬਦੇਹ - ਮਾਧਵੀ ਕਟਾਰੀਆ
- ਅਸੀਂ ਚੜਦੀ ਉਮਰੇ ਮੋਈਏ - ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੇ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਸ਼ਹਿਰ ! -ਮਿੰਟੂ ਗੁਰੂਸਰੀਆ
- ਜਿਉਂਦੀ ਰਹੇਗੀ ਨਾਬਰੀ -ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਗੁਰਚਰਨ ਰਾਮਪੁਰੀ ਦੇ ਕੁਝ ਦੋਹੇ
- ਅਮਨਦੀਪ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਚੰਦ ਨੂੰ ਅਰਘ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਨੰਨ੍ਹੀਂ ਪਰੀ -'ਨੀਲ'
- ਕੋਕੇ ਲੋਹੇ ਦੇ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਸੁਣ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਾਰੀ - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਭਾਣਾ
- ਮਾਹੀਆ - ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਫਰਕ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਸੰਘਾ
- ਵਤਨ ਦੇ ਭੇਦ -ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਹੋਲੀ -ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ “ਸੁਹਲ”
- ਕਰੰਡ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਮਾਂਵਾਂ ਕੱਲ੍ਹ ਵੀ ਫਰੋਲਦੀਆਂ ਸੀ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਮਾਂਝੀ ਸਰਕਾਰ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਮੋਦੀ ਵਾਲਾ ਕੋਟ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਨਕਲ -ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਬੰਦਾ - ਰਾਜਿੰਦਰ ਰਾਜ
- ਟੱਕ ਜੜ੍ਹਾਂ ’ਤੇ- ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਗੁਰਚਰਨ ਰਾਮਪੁਰੀ ਦੇ ਕੁਝ ਦੋਹੇ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
- ਅਰਵਿੰਦ ਕੇਜਰੀਵਾਲ - ਬਿੰਦਰਾ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- ਗਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ...ਤੁਮਾਰੇ ਲੇਖੇ ! - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਲੰਘ ਨਾ ਜਾਵੀਂ ਦਰ ਇਹ ਅੜਿਆ -ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਬੱਕਰੇ ਦੀ ਮਾਂ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਮਿਲ ਜਾਵੇਂਗਾ ਤਾਂ ਬਚ ਜਾਵਾਂਗੀ -ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਹਾਂ, ਦੋਸਤੋ ! - ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਨੀਲ
- ਸਮਾਂ ਨਾ ਗੁਆ ਬੇਲੀਆ -ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਨੀਤੀ ਸਾਸ਼ਤਰ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਇਹ ਆਜ਼ਾਦੀ? –ਓਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਮਾਰੇ ਸਨ ਸੂਰਮੇ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਬਾਲੜੀ ਦਿਵਸ -ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਗ਼ਰੀਬ ਦੀ ਕਵਿਤਾ - ਵਰਗਿਸ ਸਲਾਮਤ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜਕੜੀਆ
- ਸਦਾ "ਦੋਗਲੇ" - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਬੇਦੀ ਅਤੇ ਮੋਦੀ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਗੁਰਚਰਨ ਰਾਮਪੁਰੀ ਦੇ ਕੁਝ ਦੋਹੇ
- ਪ੍ਰੀਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਕੁਝ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਪੁੱਤਾਂ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ - ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਰੋਹਿਤ ਭਾਟੀਆ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਲੋਹੜੀ ਧੀਆਂ ਦੀ ਵੀ ਪਾਈਏ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ੲੈਸਾ ਬਾਪ ਨਾ ਦੂਜਾ ਹੋਇਆ -ਰਮਨ ਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਬੇਦੀ
- ਰੋਹਿਤ ਭਾਟੀਆ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਕਾਹਦਾ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ? - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰੰਗੀਲਪੁਰ
- ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੇ ਸੂਰਜਾ ! - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਕਿਵੇਂ ਕਹਾਂ ਕਿ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇ ਨਵਾਂ ਸਾਲ - ਵਰਗਿਸ ਸਲਾਮਤ
- ਧੀਆਂ - ਦੀਪ ਕਮਾਲਕੇ
- ਹਨੇਰਿਆਂ ਵਿਚ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਕਵੀਆਂ ਵਰਗੇ... - ਹਰਜਿੰਦਰ ਗੁਲਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੈਨਾ
- ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦਾ ਸੂਰਜ -ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ “ਸੁਹਲ”
- ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਹਰਦਮ ਸਿੰਘ ਮਾਨ
- ਜਿਹਾਦ ਦੀ ਅੱਗ - ਕਰਨ ਬਰਾੜ ਹਰੀ ਕੇ ਕਲਾਂ
- ਪੇਸ਼ਾਵਰ 'ਚ ਕਤਲ ਹੋਏ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ -ਉਲਫ਼ਤ ਬਾਜਵਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ –ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਅਸੀਂ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ ਹਾਂ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਮਨ ਦਾ ਮੀਤ –ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਮਾਹੀਆ ਢੋਲ ਸਿਪਾਹੀਆ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਦਿਲ ਕਰੇ ਤਾਂ ਮਿਲ ਜਾਵੀਂ -ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਮੰਜ਼ਿਲ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਜੱਸੀ ਸੰਘਾ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਪਤਝੜ੍ਹ ਬਨਾਮ ਬਹਾਰ -ਪ੍ਰੀਤੀ ਸ਼ੈਲ਼ੀ
- ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਅਜੋਕਾ ਸਮਾਜ -ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਸੱਚ ਦਾ ਰਾਹ -ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਆਦਮੀ - ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਉਂਕਾਰਪ੍ਰੀਤ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਲਿਖਦਾ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦੋਸਤਾ -ਜਸਵੀਰ ਸਿੱਧੂ
- ਸ਼ਾਇਰ -ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਤੇਰੇ ਬਿਨਾਂ ਲਗਦਾ ਨਾ ਜੀਅ -ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਜਾਨ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ –ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਮੇਰਾ ਸਕੂਲ - ਸਤਗੁਰ ਸਿੰਘ ‘ਬਹਾਦਰਪੁਰ’
- ਜ਼ਾਹਿਦ ਵਫ਼ਾ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ
- ਅੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਕਲੀ -ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੁਲਪੁਰ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਸਿੱਖਿਆ -ਸਤਗੁਰ ਸਿੰਘ
- ਬੋਲੀਆਂ -ਅਹਿਮਦ ਰਾਹੀ
- ਸੱਸ ਦੀ ਅਸੀਸ -'ਨੀਲ'
- ਰੱਬ -ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -'ਨੀਲ'
- ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤ - ਜਸਵੀਰ ਸਿੱਧੂ
- ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ -ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਮੈਂ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹਾਂ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -'ਨੀਲ'
- ਸੱਚਾ ਨਾਸਤਿਕ -ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਅੱਖ - ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ ਇਟਲੀ
- ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਧਰਮ -ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਗ਼ਜ਼ਲ –ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਜਸਵੀਰ ਸਿੱਧੂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਸੁਰਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾਂ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਦੋ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
- ਅਰਜ਼ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਗ਼ਜ਼ਲ- ਅਲੀ ਬਾਬਰ
- ਇਸ਼ਕ -ਸੁਰਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾਂ
- ਹਲਕੇ ਲੋਕ –ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ
- ਦੀਵਾਲੀ –ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਟਲੀ
- ਦੀਵਾਲੀ ਮੁਬਾਰਕ –ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਟਲੀ
- ਸੱਸੀ –ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਧਾਰਮਿਕ ਟੱਪੇ -ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਟਲੀ
- ਔਰਤ –ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਹਾਇਕੂ –ਗੀਤ ਅਰੋੜਾ
- ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਕਮਰ-ਉਜ਼-ਜ਼ਮਾਨ ਦੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ
- ਵਿਸਵਾਸ਼ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਹਿਤ
- ਅੰਮੀਏ ਨੀ-ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਧੀਆਂ -ਰੁਪਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
- ਰੱਬਾ ਵੇਖ –ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਉੱਡਕੇ ਜਾਵੀਂ ਵੇ ਤੋਤਿਆ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਚੰਗਾ ਹੋਇਆ- ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ
- ਟੱਪੇ –ਐੱਸ. ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਟਲੀ
- ਗ਼ਜ਼ਲ –ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਗੁਰਮੀਤ ਬਰਾੜ
- ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਗੀਤ
- ਸੁਸ਼ੀਲ ਦੁਸਾਂਝ ਦੀਆਂ ਸੱਤ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
- ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ -ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਅਸੀਂ ਉਡਦੇ ਪਰਿੰਦੇ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਈਦ ਮਾਹੀ ਦੀ ਦੀਦ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ ਇਟਲੀ
- ਵੇਲ੍ਹ ਮੱਛੀਆਂ -ਨੀਲ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ-ਏ-ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਮੁਹਿੰਦਰਦੀਪ ਗਰੇਵਾਲ
- ਮੈਂ ਨਾਨਕ ਤੇ ਬੁੱਧ ਨਾਲ ਆ ਰਿਹਾਂ -ਕਾਫ਼ਿਰ ਦਿਲ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਕਾਫ਼ਿਰ ਦਿਲ
- ਕਾਫ਼ਿਰ ਦਿਲ ਦੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ
- ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਅਗਿਆਨ -ਨੀਲ
- ਮਿੱਟੀ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਕੇ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਜਾਗੋ ਕਲਮੋਂ ਜਾਗੋ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ -ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਪੱਥਰ –ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਬੇਤਾਬ
- ਰਮੇਸ਼ ਸੇਠੀ ਬਾਦਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਅੱਛੇ ਦਿਨ -ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਵਿੱਦਿਅਕ ਮੁਕਾਬਲੇ –ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਕੀ ਮੈਂ ਇਹ ਤੇਰਾ ਪਿੰਡ -ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਸ਼ੌਕੀਨ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਡਾ.ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਮਾਪੇ -ਰਮਨ ਪ੍ਰੀਤ ਬੇਦੀ
- ਪਿਆਰ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ -ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ
- 15 ਅਗਸਤ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ -ਏ –ਸਾਹਿਤ
- ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਆਜ਼ਾਦੀ - ਜਸਵੰਤ ਧਾਪ
- ਅਜ਼ਾਦੀ -ਐੱਸ ਸੁਰਿੰਦਰ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਆਦਮੀ -ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਸੇਵਾ -ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਰੌਂਤਾ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਓ ਦੋਸਤੋ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਆਓ ਰੁੱਖ ਲਗਾਈਏ -ਰਮਨਜੀਤ ਬੈਂਸ
- ਔਰਤ - ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ -ਏ-ਸਾਹਿਤ
- ਸਹਿਮੀ ਸਹਿਮੀ ਪੌਣ –ਮਲਕੀਅਤ ਸੁਹਲ
- ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਯਾਦਗਾਰ ਸੁਨਾਮ ’ਚ ਉਸਾਰੀ ਜਾਵੇਗੀ : ਬਾਦਲ
- ਕੁਝ ਫਲਸਤੀਨੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਇੱਕ ਖ਼ਾਹਿਸ਼ ਸੀ -ਅੰਕਿਤਾ ਬਤਰਾ
- ਮਨਜੀਤ ਸੰਧੂਅ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਸਵਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
- ਬਾਲ ਗੀਤ -ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਮਲਕੀਅਤ “ਸੁਹਲ” ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਬਿੰਦਰ ਜਾਨ ਏ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਡਾ: ਗੁਰਮਿੰਦਰ ਸਿੱਧੂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਹਰਮਨ "ਸੂਫ਼ੀ"
- ਗ਼ਜ਼ਲ –ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਪਾਲੀ ਖ਼ਾਦਿਮ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਜਿਸ ਦਿਨ ਪੀਏਯੂ ਛੱਡਣੀ ... -ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਆਰ.ਬੀ.ਸੋਹਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਇੰਜ:ਏ ਡੀ ਐੱਸ
- ਅਕਸ਼ੇ ਚੱਢਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਜੂਠਾ ਪਾਣੀ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਕੱਲ੍ਹ ਫਿਰ ਅੰਬਰ ਫਟਿਆ -ਡਾ.ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਇੰਦਰ ਸੁਧਾਰ
- ਗੱਲ ਸੁਣ ਲੈ ਧੀਏ ਮੇਰੀਏ –ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਛੜਿਆਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ -ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ ‘ਸੁਹਲ’
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਹਰਮਨ ‘ਸੂਫ਼ੀ’
- ਨਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਕਹੋ ਬਾਏ -ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ - ਇੰਦਰ ਸੁਧਾਰ
- ਅਜੇ ਬਾਕੀ ਆ - ਜ਼ੋਰਾ ਬਰਾੜ ਅਬਲੂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ-ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਹਰਮਨ ‘ਸੂਫ਼ੀ’
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ
- ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਰੌਂਤਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਐ ਦੋਸਤ -ਆਲਮ
- ਮਨਜੀਤ ਸੰਧੂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਸੁਣ ਨੀਂ ਨਵੀਂਓ ਨਵੀਂ ਜਵਾਨੀਏਂ –ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਮਾਡਰਨ ਬੋਲੀ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਧਰਾਂ - ਕਰਨ ਬਰਾੜ
- ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਨੇ ਸੱਚ ਬੋਲ ‘ਤਾ –ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਪੁਕਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ –ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਇੱਕ ਨਾਮ ਮੇਰਾ ਏ . . . -ਸਵਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ
- ਨਵੇਂ ਲੀੜੇ - ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਬਾਬਲ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਬੇਟੜੀ –ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਮੈਂ ਹਾਂ ਇੱਕ ਰਾਹਗੀਰ - ਸਵਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ
- ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਚਲਾਕੀਆਂ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਖੋਰ੍ਹੇ ਮੈਂ ਸਹੀ ਹਾਂ. . . -ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ
- ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਅਮਿਤ ਉਦਾਸ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਹਰਮਨ "ਸੂਫ਼ੀ"
- ਮੇਲ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਪਾਲੀ ਖ਼ਾਦਿਮ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਕਣਕ ਵੀ ਡਿੱਗ ਗਈ ਥੱਲੇ -ਬਲਵੀਰ ਸਿਘ ਬਰਾੜ
- ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਗੀਤ – ਡਾ. ਗੁਰਮਿੰਦਰ ਸਿੱਧੂ
- ਵਿਸਾਖੀ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਮਲਕੀਅਤ ‘ਸੁਹਲ’
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਉਹ ਸੂਰਮਾ -ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਬੇਦੀ
- ਅਕਸ਼ੇ ਚੱਢਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਮਜਬੂਰ -ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਾਵਾ
- ਪੀਲਾ ਫੁੱਲ ਕਹਿੰਦਾ –ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
- ਆਸ -ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
- ਮੇਰਾ ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ ਨਰਸਰੀ ਦਾ –ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਬੇਦੀ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਅਕਸ਼ੇ ਚੱਢਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਪੁੰਗਰਦੇ ਸੁਫ਼ਨੇ –ਰਿਸ਼ਵ ਦੇਵ ਸਿੰਘ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਜਗਸੀਰ ਕੋਟਭਾਈ
- ਇੰਦਰਾ ਅਵਾਸ ਯੋਜਨਾ -ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਾਵਾ
- ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਨਜ਼ਮਾਂ
- ਬਸੰਤ- ਮਲਕੀਅਤ ਸੁਹਲ
- ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ –ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਕੌਰ ਬਰਾੜ
- ਕੀਟਾਂ ਅੰਦਰ ਕੀਟ -ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਆ ਗਈ ਬਸੰਤ ਵੇ - ਮਲਕੀਅਤ ‘ਸੁਹਲ’
- ਸੰਤ ਸਿਪਾਹੀ - ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ ‘ਸੁਹਲ’
- ਆ, ਦੋ ਟੁੱਕ ਫੈਸਲਾ ਕਰੀਏ - ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਘੁਮਾਣ
- ਮੁੜ ਉਸਾਰੀ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਅਸੀਂ ਤੇ ਉਹ- ਜਸਵੀਰ ਕੌਰ ਮੰਗੂਵਾਲ
- ਆ ਬੇਲੀਆ - ਮਲਕੀਅਤ ‘ਸੁਹਲ’
- ਬਾਪੂ ਦਾ ਫ਼ੋਨ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਗ਼ਜ਼ਲ- ਜਗਰੂਪ ਸਿੰਘ ਬਾਠ
- ਆਵੋ ਵੀਰ ਪੰਜਾਬੀਓ –ਮਲਕੀਅਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਮਲਕੀਅਤ ‘ਸੁਹਲ’
- ਸੁਰਗ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਸੁੱਕੇ ਬੁੱਲ੍ਹ ਉਹਦੇ ਚਿਹਰੇ ’ਤੇ- ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਇੱਕ ਗ਼ਦਰ ਦੀ ਹੋਰ ਲੋੜ ਹੈ - ਵਿੰਦਰ ਠੀਕਰੀਵਾਲਾ
- ਖੱਟਣ ਗਿਆ, ਕਮਾਉਣ ਗਿਆ... - ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦ ਅਸਲਮ
- ਸੁਨੇਹੜਾ - ਨੁਜ਼ਹਤ ਅੱਬਾਸ
- ਕਾਰਪੋਰੇਟਵਾਦ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਸੁਣਵੇ ਰੱਬਾ ਮੇਰਿਆ . . . –ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ
- ਵਿਨੋਦ ਮਿੱਤਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਜਸਵੰਤ ਧਾਪ
- ਹੁਣ ਅਲਵਿਦਾ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਖ਼ਤ - ਡਾ: ਗੁਰਮਿੰਦਰ ਸਿੱਧੂ
- ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਚਰਚ ਵਿਚ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਤੇ ਮੇਰਾ ਸੁਫ਼ਨਾ - ਨੁਜ਼ਹਤ ਅੱਬਾਸ
- ਅੱਖਰ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਕਵਿਤਾ -ਜਸਵੰਤ ਧਾਪ
- ਕਿਤਾਬ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਰੌਲਾ ਤਾ ਹੈ... - ਰਵੀ ਸੱਚਦੇਵਾ
- ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀਆਂ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਅੱਧ ਖ਼ਿੜਿਆ ਫ਼ੁੱਲ - ਡਾ. ਤਿੱਬੜੀ
- ਕਾਲ਼ੀ ਡਾਂਗ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਹਾਇਕੂ - ਸੁਖਜੀਤ ਬਰਾੜ ਘੋਲੀਆ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਸੁਖਜੀਤ ਬਰਾੜ ਘੋਲੀਆ
- ਏਜ਼ਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਸੁਖਜੀਤ ਬਰਾੜ ਘੋਲੀਆ
- ਜਸਵੰਤ ਧਾਪ ਦੀ ਇੱਕ ਗ਼ਜ਼ਲ
- ਵਿਨੋਦ ਮਿੱਤਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਅਜ਼ਾਦੀ - ਜਸਵੰਤ ਧਾਪ
- ਅਜ਼ਾਦੀ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਲੋਕਤੰਤਰ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਮਾਂ ਬੋਲੀ - ਜਸਵੰਤ ਧਾਪ
- ਐ ਕਵਿਤਾ -ਜਨਮੇਜਾ
- ਬਾਪੂ ਦਾ ਫ਼ਿਕਰ -ਸਿੰਮੀਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ
- ਬਾਪੂ - ਵਰਿੰਦਰ ਖੁਰਾਣਾ
- ਸੁਣਿਆ ਹੈ... -ਅੰਮ੍ਰਿਤ
- ਦੋਹਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਦੇ ਨਾਂ -ਡਾ. ਗੁਰਮਿੰਦਰ ਸਿੱਧੂ
- ਕਾਫ਼ਿਰ ਦੀ ਇੱਕ ਨਜ਼ਮ
- ਲੋਕ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਚਿੱਟੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਾਲਾ ਕਾਤਲ - ਮਨਦੀਪ ਸੁੱਜੋਂ
- ਜੇ ਮੈਂ ਨਾ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ – ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਖ਼ੁਮਾਰ
- ਮੁਰਝਾਏ ਫੁੱਲ -ਬਾਜਵਾ ਸੁਖਵਿੰਦਰ
- ਟਿੱਲੇ ਦਾ ਯੋਗੀ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਪ੍ਰੋ. ਤਰਸਪਾਲ ਕੌਰ ਦੇ ਕੁਝ ਗੀਤ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
- ਤੱਤੀ ਤੱਤੀ ਲੋਅ –ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਬਰਾੜ
- ਕੌੜੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਅਸਤ ... ਉਦੈ - ਹਰਿੰਦਰ ਬਰਾੜ
- ਏਜਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਬੋਲੀਆਂ
- ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੇ ਸਿਵੇ 'ਤੇ - ਮਨਦੀਪ ਸੁੱਜੋਂ
- ਸੰਪਾਦਕਾ ਤੇਰੇ ਪੱਤਰਕਾਰ - ਮਨਦੀਪ ਸੁੱਜੋਂ
- ਸੱਚੋ ਸੱਚ - ਗੁਰਮੇਲ ਬੀਰੋਕੇ
- ਪੰਜਾਬ ਸਿੰਘ -ਵਰਿੰਦਰ ਖੁਰਾਨਾ
- ਧਰਮ - ਮਨਦੀਪ ਸੁੱਜੌ
- ਅੱਧੀ ਛੁੱਟੀ - ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਰੌਂਤਾ
- ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਆਈਂ ਵੇ ਵਰ੍ਹਿਆ -ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਰੌਂਤਾ
- ਕਵਿਤਾ ਪੌਣ ਹੋ ਗਈ - ਬਾਜਵਾ ਸੁਖਵਿੰਦਰ
- ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਂਦੇ ਰਾਜ਼ੀ -ਰਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ ਸਜਾਵਲਪੁਰ
- ਦਹਿਸ਼ਤ - ਮਨਦੀਪ ਸੁੱਜੋਂ
- ਛਾਇਆ ਹਾਲੇ ਵੀ ਹਨੇਰ - ਰਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ‘ਬੈਂਸ’
- ਮੋਹਿੰਦਰਦੀਪ ਗਰੇਵਾਲ ਦੀ ਇੱਕ ਗ਼ਜ਼ਲ
- ਜਿਊਣ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਤੇ ਮੌਤ -ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਰੌਂਤਾ
- ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਬੇਤਾਬ ਦੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ
- ਮੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ - ਮਨਦੀਪ ਸੁੱਜੋਂ
- ਤਰਨਦੀਪ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਮੈਂ ਕਾਫ਼ਰ ਹਾਂ - ਮਨਦੀਪ ਸੁੱਜੋਂ
- ਕਿਉਂ ਨਾ ਬੋਲਾਂ ? - ਮਨਦੀਪ ਸੁੱਜੌ
- ਕਵਿਤਾ -ਨੀਲੂ ਹਰਸ਼
- ਤਾਰਿਕ਼ ਗੁੱਜਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਪਰਨਦੀਪ ਕੈਂਥ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਧੀਆਂ ਭਾਰਤ ਦੇਸ ਦੀਆਂ - ਡਾ. ਸਾਥੀ ਲੁਧਿਆਣਵੀ
- ਜਿਬਗਨਿਉ ਹਰਬਰਟ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਨਜ਼ਮ- ਰਾਜ਼ ਨੂਰਪੂਰੀ
- ਰਾਹੀ -ਆਲਮ
- ਗੀਤ- ਨਿਰਮਲ ਦੱਤ
- ਗੈਂਗ ਰੇਪ - ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ
- ਇਹ ਵੀ ਬਚਪਨ - ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ ਇਟਲੀ
- ਜ਼ਮਾਨਾ –ਆਲਮ
- ਮਲਾਲਾ ਯੂਸਫ਼ਜ਼ਈ - ਪ੍ਰੋ. ਬਾਵਾ ਸਿੰਘ
- ਟਿਕਾਅ -ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ
- ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਫ਼ੇਰ ਕਦੇ.... -ਨਿਰਮਲ ਦੱਤ
- ਚਮਕੌਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਅਸੀਂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਕੀ ਲੱਗਦੇ ਹਾਂ -ਜਸਵੰਤ ਜ਼ਫ਼ਰ
- ਇਮਰਾਨ ਨੋਮੀ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਨਜ਼ਮਾਂ
- ਚੋਰੀ ਦੇ ਚੁੰਮਣ –ਨਿਰਮਲ ਦੱਤ
- ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਦੋ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
- ਲਾ ਨਾ ਅੱਗ ਪਰਾਲੀ ਨੂੰ... - ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਬਰਾੜ
- ਗ਼ਜ਼ਲ- ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਬਰਾੜ
- ਰੀਤੀਗਤ ਵਿਆਹ -ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ
- ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦ ਅਸਲਮ ਦੀਆਂ ਦੋ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
- ਇਲਮ - ਗੁਰਮੀਤ ਮੱਕੜ
- ਅਮਨਪ੍ਰੀਤ ਪਨੂੰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਮਲਾਲਾ ਯੂਸਫ਼ਜ਼ਈ -ਨੁਜ਼ਹਤ ਅੱਬਾਸ
- ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਬੱਚੇ ਦਾ ਤਰਲਾ - ਨੁਜ਼ਹਤ ਅੱਬਾਸ
- ਯਥਾਰਥ –ਨਿਰਮਲ ਦੱਤ
- ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਫੁੱਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਚਿੜੀਆਂ ਦੀ ਉਡਾਰੀ - ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ 'ਹਿਰਦੇ'
- ਮੁੰਡੇ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ –ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ -ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਬੱਛੋਆਣਾ
- ਹੇ ਨਾਨਕ - ਬਾਜਵਾ ਸੁਖਵਿੰਦਰ
- ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ ਇਟਲੀ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਗ਼ਜ਼ਲ - ਸਰਬਜੀਤ ਧੀਰ
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਹੋਗੇ? –ਨਿਰਮਲ ਦੱਤ
- ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਨੌਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਚੁਣੌਤੀ -ਹਰਦੀਪ ਕੌਰ
- ਗੁਰਨਾਮ ਗਿੱਲ ਦੀਆਂ ਦੋ ਰਚਨਾਵਾਂ
- ਜਸਬੀਰ ਕੌਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਜਿਸਮ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ - ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ
- ‘ਗੰਢਾਂ’ ਤੇ ਹੋਰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ - ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ
- ਪਰਮਿੰਦਰ ਕੌਰ ਸਵੈਚ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਹਾਇਕੂ -ਗੁਰਮੀਤ ਮੱਕੜ
- ਕਵਿਤਾ-ਕੁਵਿਤਾ –ਨਿਰਮਲ ਦੱਤ
- ਹਰਿੰਦਰ ਬਰਾੜ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਮੇਰਾ ਪਿੰਡ -ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ ਇਟਲੀ
- ਜ਼ੁਬੈਰ ਅਹਿਮਦ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਮਘਦਾ ਨਹੀਂ ਸੂਰਜ ਹੁਣ ਕੰਮੀਆਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵੇ -ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ
- ਸੁਰਜੀਤ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਨਜ਼ਮਾਂ
- ਟੱਪੇ -ਸਰਬਜੀਤ ਧੀਰ
- ਸਮਿਆਂ ਦੇ ਵਾਰਸਾਂ ਦੇ ਨਾਂ - ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਘੁਮਾਣ
- ਇਕਬਾਲ ਦੀਆਂ ਦੋ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
- ਮਹਿਬੂਬ ਹੋ ਕੇ - ਵਾਸ ਦੇਵ ਇਟਲੀ
- ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਮਾਰੋ ਲੋਕੋ - ਜਸਮੇਰ ਸਿੰਘ ਲਾਲ
- ਮੈਂ ਪੁੱਛਦਾ ਹਾਂ ਸੁਰਖ਼ ਤਵੀਆਂ ਦੇ ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ –ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਟਾਂਡਾ
- ਬਿਨਾਂ ਤੇਰੇ -ਵਾਸ ਦੇਵ ਇਟਲੀ
- ਅਜ਼ਲ ਤੋਂ ਆਈ ਆਵਾਜ਼ - ਜਸਮੇਰ ਸਿੰਘ ਲਾਲ
- ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਕੰਧ –ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ
- ਇੱਕ ਕੁੰਡਲ ਧਾਰੀ ਜੋਗੜਾ - ਨਿਵੇਦਿਤਾ
- ਵੀਰੇ ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਨਾ... –ਹਰਦੀਪ ਕੌਰ
- ਉਡੀਕ - ਜਸਮੇਰ ਸਿੰਘ ਲਾਲ
- ਮਾਸਟਰ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇੱਕ ਗ਼ਜ਼ਲ
- ਮਾਂ, ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਹਾਂ - ਲਵੀਨ ਕੌਰ ਗਿੱਲ
- ਭੁੱਖ -ਜਸਵੀਰ ਮੰਗੂਵਾਲ
- ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭਾਈਰੂਪਾ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਨਜ਼ਮਾਂ
- ਗੁਰਨਾਮ ਗਿੱਲ ਦੀਆਂ ਦੋ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
- ਅਫ਼ਜ਼ਲ ਸਾਹਿਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਨਜ਼ਮਾਂ
- ਇਮਰਾਨ ਨੋਮੀ ਦੀਆਂ ਚੰਦ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਵਤਨ -ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ
- ਹਾਇਕੂ -ਗੁਰਮੀਤ ਮੱਕੜ
- ਹਾਇਕੂ – ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਵਾਕਫ਼
- ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਨ ’ਤੇ - ਪਰਮਿੰਦਰ ਕੌਰ ਸਵੈਚ
- ਬਟਵਾਰਾ – ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ
- ਗੁਰਿੰਦਰ ਕਲਸੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਵਿਨੋਦ ਮਿੱਤਲ ਸਮਾਣਾ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਅਤੀਤ ਦੇ ਪੰਨੇ -ਇੰਦਰਜੀਤ ਕਾਲਾ ਸੰਘਿਆਂ
- ਜਗਤਾਰ ਸਾਲਮ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
- ਅਰਜ਼ -ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ
- ਗੁਰਮੀਤ ਮੱਕੜ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਜ਼ਰਾ ਸੋਚ ਕਰੋ - ਸੁਖਵੀਰ ਸਰਵਾਰਾ
- ਜਗਤਾਰ ਸਾਲਮ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ
KeytAgivy
Viagra Ultima Generazione https://abcialisnews.com/# - Cialis Cialis Meilleur Site <a href=https://abcialisnews.com/#>Cialis</a> Cephalexin And Doxycycline At Same Time